Yazı: İlayda Eskitaşçıoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İki hafta önce, insan hakları aktivistlerinin bir araya geldiği bir toplantı için Norveç’te, Utøya adasındaydım. 2011 yılında ekstrem sağcı terörist Breivik’in 69 genç insanı fikirleri yüzünden öldürdüğü korkunç bir saldırıyla anılan, hayaletli olduğunu düşündüğüm adada. Yanılmışım. Hem de nasıl. Hem yas tutulan hem de iyileşilen, saldırganların değil, saldırının kurbanlarının ve hayatta kalanların hayatlarının kutlandığı, nefret söylemine karşı dimdik duran, genç insanların anıtın hemen yanı başında kurulan kütüphanenin çiçekli bahçesinde politika tartışmaya devam ettiği bir direniş adasıymış orası meğer.Anıtın hemen yanından kendime anı olarak bir çam kozalağı alıp tartışmaların sürdüğü konferans salonuna girdiğimde tam karşımda kalp şeklindeki adanın nefis bir yağlı boya resmini gördüğümü hatırlıyorum. Bu resmin içinde de saldırının ardından yazılmış ünlü bir şiirin son mısrası vardı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Hei, hei, på tide å stå opp og endre verden" "Hey hey, ayağa kalkıp dünyayı değiştirmenin zamanı."</blockquote>İki hafta sonra, İstanbul’da, evimdeyim. Utøya’dan getirdiğim kozalak ve seçimde avukat olarak görev aldığımda kullandığım, dernek ekibiyle deprem sahamıza da götürdüğüm, hâlâ boşaltamadığım ufak sırt çantası yan yana duruyor. İnanılmaz bir yorgunluk, belirsizlik, garip bir uyuşukluk hissediyorum. Aklıma aynı mısra geliyor. Hey hey, peki ya bizim dünyayı değiştirmeye, oyun bozmaya gücümüz kalmadıysa?Konuşmamız Gerek Derneği olarak 2016 yılından beri mücadele ediyoruz. Çabalıyoruz, üretiyoruz, konuşuyoruz. Türkiye’de büyümüş genç kadınlardan oluşan küçük bir çekirdek ekip ve giderek büyüyen gönüllü ekibimizle 2023’e girerken Türkiye’de menstrüel adalet mücadelesi için pek çok taze fikrimiz, projemiz vardı. Derken deprem oldu, üstüne gelmiş geçmiş en gergin seçim dönemlerinden birini geçirdik. Gözümüzü açıp kapadık ve bir anda yılın ortasına geliverdik. Çok çalıştık, çok mücadele ettik, çokça travma biriktirdik. Ama hangi arada olup bitti bu? Toplantılarımızda, kolektif bir “tutamıyorum zamanı” hissi hakim. "Seçimler bir bitsin, sonra bakarız" dediğimiz konulara bakma zamanı geldi.Feminist mücadelenin içinde olanlar için çok daha tedirgin bir dönem başladı. Bazılarımız kendini yenilmiş, yorgun, huzursuz hissediyor. Nefret söylemi yükselecek mi? Savunuculuğumuz için alan bulabilecek miyiz? Ve en önemlisi, bu alanı yaratmamıza izin verilecek mi? Çekinmeden konuşabilecek miyiz? Oyun bozmaya gücümüz kaldı mı?Bu soruları biz de kendimize soruyoruz. Hepsinin cevabı bizde yok. Yapılacak çok şey var, ama bir yandan çok yorgunuz. Peki bu yorgunluğa ne mi iyi geldi? Basit bir farkına varış.Oyun bozmak, durup dinlenmeden, derin bir nefes almaya izin vermeden öfkeyle işe sarılmak anlamına gelmiyor. Öfkemiz, yasımız, endişelerimiz var, olmalı da. Ama bunların hemen yanıbaşında sarıldığımız feminist neşe var. Başımızı döndüren politik gündemin arasında, seçimlerin gölgesinde kalmasına rağmen kutladığımız 28 Mayıs Dünya Menstrüel Hijyen Günü var örneğin. Ortalama 28 günlük döngülerden, ortalama 5 gün süren regl dönemlerinden ilhamla, her 28 Mayıs’ta mis gibi yaz havası başlarken menstrüel adalet mücadelesini kıpkırmızı kutladığımız bir gün. Her seneki kutlamalarda, aldığımız yolu görüyoruz. Eskiden ufak bir gazete haberinde yer alabilmek bizi çok heyecanlandırırdı. Emekle büyüttüğümüz mücadele yayılıyor. Bugün Türkiye’de ve dünyada döngüsel bedenlerimiz, regl deneyimlerimiz daha çok konuşuluyor. Menstrüel ürünlere erişimin artması için çalışan, bu konuyu parlemento kürsülerine, göçmen kamplarına, üniversitelere taşıyanların sayısı gün geçtikçe artıyor. Kendi sırtımızı sıvazlıyoruz. Kendimize iyi bakıyoruz.Audre Lorde’nin "Kendine bakmak, kendini beğenmişlik veya rahatına düşkünlük değildir, kendini korumadır; dolayısıyla politik mücadelenin bir eylemidir" sözlerini hatırlıyoruz. Özbakıma, kendimize iyi bakmaya, bazen biraz nefeslenmeye, dayanışma çemberleri oluşturmaya çalışıyoruz. Dinlenelim ki daha verimli şekilde çalışabilelim diye değil. Ürettiğimiz, verdiğimiz, çalıştığımız müddetçe değerli değiliz. Kendimize iyi bakmak mücadelenin ön şartı değil, ta kendisi.Bültenin bu sayısında dönüp dolaşıp sığındığımız Audre Lorde, Hayatta Kalmak İçin Bir Ayin şiirini şöyle bitiriyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ve güneş doğduğunda korkarızdurmazsa diyegüneş battığında korkarızsabah yükselmezse diyekarnımız doyduğunda korkarızhazmedememektenkarnımız boşken de korkarızbir daha yemek yiyememektenkorkarız sevildiğimizdeaşk uçup gider diyekorkarız yalnızken yineya aşk geri dönmezseve konuştuğumuzda korkarızsözlerimiz duyulmazsa diyeya da hoş karşılanmazsaama sustuğumuzdahâlâ korkarızBu yüzden konuşmak en iyisiama şunu hatırlayarakasla hayatta kalmak için yaratılmadık.”</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/2/1686068091690.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hayatta kalmayı ve mücadelemizi, dayanışmamızı kutluyoruz. Biz birbirimize tutunarak, dayanışarak kendi yolumuzdan yürümeye, regl yoksulluğu ve tabusuyla mücadele etmeye devam edeceğiz. Bu arada kendimize iyi gelen şeyleri bulup onlara sıkı sıkı sarılmayı ihmal etmemeli. Mesela bana bu aralar çiçeklerimi sulamak, balkonda saksıda yetiştirdiğim, kızarmış küçük domateslerimden koparıp yemek ve ara ara Merve Dizdar’ın Cannes Film Festivali’ndeki ödül konuşmasını dinlemek çok iyi geliyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bu ödülü kendine layık görülenlere boyun eğmeyip eyleme geçen, bu uğurda her şeyi göze alan ve ne olursa olsun umut etmekten vazgeçmeyen tüm kız kardeşlerime ve Türkiye’de hak ettiği güzel günleri yaşamayı bekleyen tüm mücadeleci ruhlara armağan ediyorum."</blockquote>Biz o mücadeleci ruhlardanız. Oyun bozma gücünün sırrı bu galiba. Belki dünyayı toptan değiştiremeyiz, ama hey hey, ayağa kalkıp keyif törpüleyen feministler olmaya devam etme zamanı. Kendi bildiğimiz yoldan. Bazen yorgun hissediyoruz. Yorgunsak biraz ara verip dinleniyoruz, birbirimize tutunuyor, dayanışıyoruz. Çiçekleri ve domatesleri suluyoruz. Büyüyorlar. Arada yine duruyoruz. Ama sonra yeniden, daima konuşuyoruz. Galiba gerçekten konuşmak en iyisi.

Oyunbozan

Oyun bozmaya gücümüzün kalmadığını hissettiğimiz zamanlar ve bu dönemlerde nelerden güç bulduğumuz üzerine

Hey hey, ya oyun bozmaya gücümüz kalmadıysa?

Hukuk ve sosyal hakları inceleyen yayınlarımızda en çok emeklilikte yaşa takılanlara yönelik kanun değişiklikleri öne çıkıyor. Madde bağımlılığı, menstrüel adalet ve hukukta dil engeli de yayınların ele aldığı sorunlar arasında en çok takip edilenlerden. <img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672074075124.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.21" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/kanun-degisiklikleri-emeklilikte-yasa-takilanlar?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kanun Değişiklikleri, Emeklilikte Yaşa Takılanlar</a><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672074096452.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Eski Köye Yeni Adet <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/hukukta-dil-engeli" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hukukta Dil Engeli</a><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672074173164.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Günebakan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/6367c29f14652c0006f8204c" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Madde Bağımlılığı Sorunu: Gençliği mi Kaybediyoruz?</a><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672074915535.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Oyunbozan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/6384b32be1c89d0006f6151b" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Menstrüel Adalet mi? Başka Derdiniz mi Yok?</a>

Aposto P.S.

Yazı: Bahar Aldanmaz FidanBu yazıda ben kısaca ABD'de Menstrüel Adalet Hareketi’nin tarihini anlatıyor olacağım. Bakalım Türkiye’deki gidişatla nasıl benzerlikler fark edeceksiniz. Aşağıda özetleyeceğim tarihsel süreci mentorum ve ilham kaynağım olan&nbsp;Chris Bobel’ın&nbsp;kitaplarının birine ve Breanne Fahs&nbsp;ile beraber yazdığı bir makaleye dayanarak yazıyorum. Birincisi 2010 yılında yayınlanan <a fr-original-style="" href="https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=B1326g__TUEC&oi=fnd&pg=PR7&dq=the+politics+of+menstruation&ots=ATE2vGDGDb&sig=FhMN4PvmEmlRSS-lRjVEtPtpFDY#v=onepage&q=the%20politics%20of%20menstruation&f=false" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“New Blood: Third Wave Feminism and The Politics of Menstruation”</a>, ikincisi ise her yerde sürekli bahsettiğim ve herkese açık bir kaynak olan <a fr-original-style="" href="https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-15-0614-7" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies”</a>&nbsp;kitabında yayınlanan “The Messy Politics of Menstrual Activism” isimli makale.&nbsp;Bu kaynaklara göre ilk olarak 1960 yılında kendilerini feminist-spiritüeller olarak tanımlayan bir grup, regl olmayı kadınlara özel olan bir güç ve kız kardeşliği güçlendiren bir deneyim olarak savunmaya başlıyor. Bunu takiben, bedenin özgürlüğünü ve gücünü vurgulayan üreme hakları ve kadın sağlığı hareketleri giderek yaygınlaşmaya başlıyor. 1970’lerde ise akademisyenler ve diğer araştırmacılar regli gündem maddelerine dahil ediyor ve <a fr-original-style="" href="https://www.menstruationresearch.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Society for Menstrual Cycle Research”</a> çalışma grubunu kuruyorlar. Aynı zamanda sanatçılar ve diğer aktivistler de regl kanı ile sanat yapmaya başlıyorlar. 1980’lerde ise Toksik Şok Sendromu (TSS) sebebiyle ölen kişilerin sayısı artmaya başladıkça menstrüel adalet tüketici hakları hareketi ile ortak çalışmaya başlıyor ve satılan menstrüel ürünlere belirli standartlar getiriliyor. Bunların bir örneği satışı yapılan tamponların paketlerinin üzerinden emicilik oranlarının belirtilmesi ve TSS ile ilgili açıklama olması zorunlu hâle getirilmesi (eğer evinizde tampon varsa bu bilgileri paketin üzerinde göreceksiniz).&nbsp;1990’larda harekete çevreci hareket de dahil olarak kullan-at menstrüel ürünlerin aksine, yeniden kullanılabilir ve evde kendimizin yapabileceği ürünlerin yaygınlaşması için çalışmalar başlıyor (Türkiye’de son bir yılda buna benzer hareketler gitgide yaygınlaştı.) Daha sonra 2000’lerde menstrüel adalet küresel gelişim çalışmalarının bir ayağı oluyor. Bu çalışmalar özellikle Küresel Güney'de yaşayan kız çocuklarının hayatlarının bir ped ile nasıl değiştiğine dair içerikler ve veriler sunuyor, böylece regl deneyimini yalnızca ürünlerin kullanılması ile kısıtlıyor. Bu içeriklerden hem uluslararası sivil toplum kuruluşları, hem menstrüel ürün satan firmalar hem de hükümetler faydalanıyor. Regl bakımına dair yapılması gereken iki senaryo giderek belirginleşiyor:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Menstrüel ürünlerden alınan vergiyi düşür,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Menstrüel ürün bağışla veya ürünleri kamuya açık alanlarda ücretsiz hâle getir.</li></ol>Türkiye’de menstrüel adalet hareketi hâlâ bu noktada. Ancak biz bunu daha öteye taşımak için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz.&nbsp;2010 yılında ürün odaklı menstrüel adaletin çok yeterli olmadığı fark edilmeye başlanıyor. İşin içine toplumsal cinsiyet dahil oluyor ve regli yalnızca "kadın ve kız çocuklarıyla" konuşmanın bu tabuyu yıkmaya yetmeyeceğinin altı çiziliyor. Regl deneyiminin ve regl bakım şekillerinin kişiden kişiye farklılık göstereceği özellikle belirtiliyor. Son olarak, her ne kadar menstrüel ürüne erişim çok önemli olsa da regl tabusunu ortadan kaldırmak ve regl olan kişilerin bakım ihtiyaçlarını karşılamak için daha ötesini düşünmemiz gerektiği vurgulanıyor.&nbsp;Türkiye Mart 2022’de menstrüel ürünlerden alınan vergi oranı %18’den %8’e düşürdü. Peki bu regl tabusu ile mücadele ve regl bakım ihtiyaçlarımızın karşılanması için yeterli mi? Elbette değil.Yaptığımız saha çalışmaları ve araştırmalara dayanarak, Türkiye’de menstrüel ürüne erişime ek olarak regle dair Konuşmamız Gerek’en bazı konu başlıkları belirledik. Bunların başında menstrüel ürün kullanarak regl kanını ortadan kaldırmak dışındaki menstrüel deneyimler geliyor. Faydalanıcılarımızdan en çok regl ağrısı, regl düzensizliği, regl olmaya ve olmamaya dair olan korku ve regl döneminde cinsellikle ilgili soru alıyoruz. Mesela kimimiz hiç ağrı yaşamazken, kimimiz reglin ilk iki günü gündelik faaliyetlerimize devam edemiyoruz. Ancak bu ağrıya bile insanları (özellikle regl olmayan kişileri) inandıramıyoruz. Veya kimimiz regl olmadığımızda “ya hamileysem” diye korkarken, kimimiz de “acaba hamile miyim?” diye seviniyoruz. Regl olduğumuzda artan cinsel arzumuzdan bile korkabiliyoruz.Yani iç çamaşırımızda, pedimizde, tamponumuzda bakıştığımız regl sıvısı, yalnızca kontrol altına alınması gereken bir sıvı değil. Döngüsel bedenlere sahip olan insanlar için o sıvının anlamı çok daha karmaşık. Peki neden bu karmaşıklığı belirginleştirmeyelim? Neden reglin ürün kullanmanın ötesinde bir deneyim olduğundan bahsetmeyelim? Menstrüel adalet hareketinin bile sınırlarını ataerkil sistem koyuyor da ondan. Adalet arayışının bile birilerine maddi kazanç sağlaması gerekiyor da ondan.&nbsp;Bu konulara ek olarak, önümüzdeki faaliyet döneminde bizim özellikle eğilmek istediğimiz konu başlıklarından bazıları da engellilik ve regl olma deneyimleri, menstrüel ürün üretim süreçleri (tedarik zincirleri, zehirli bileşenler ve plastik atıklar) ve menstrüel ürün firmalarının söylemleri.&nbsp;Yani vergi oranını düşürmek yalnızca bir başlangıç. Üreteceğimiz içeriklerle döngüsel bedenlerin deneyimlerini ön plana çıkararak, farklı regl deneyimlerini gün yüzüne çıkarmak istiyoruz.

menstrüel adalet ile ilgili hikayeler